Molens zijn een nationaal symbool. En internationaal onze ambassadeurs! Bovendien zijn ze belangrijke vertegenwoordigers van het Hollands Bouwen. Verbluffend is dat er met sobere VOC- houttechnieken prachtige industriële machines werden gebouwd. Machines die volledig op eigen kracht functioneren. Een technisch hoogstaaltje. De eenvoud, de doelmatigheid en de schoonheid van deze categorie monumenten is erg karakteristiek. Vele generaties, jong en oud blijven zich verbazen over deze markante werktuigen.
Holland, Holtland, Houtland. Nederland beschikte ooit over oerbossen. Deze bossen zijn in een relatief korte tijd gekapt. Voor de bouw van huizen, schepen en de wegenbouw, maar ook om de groei van het agrarisch terrein mogelijk te maken. Rond 1800 bereikte de omvang van het Nederlandse bos een dieptepunt. Sinds die tijd groeit de omvang van onze bossen wel, maar langzaam.
Ook de molens hebben bijgedragen aan deze ontbossing. Niet alleen door de bouw van molens maar ook door de uitvinding van de houtzaagmolen (toepassing van de krukas en zaagramen). Toen werd het mogelijk om de productie van zwaar balkhout in rap tempo op te voeren.
Molens in Nederland
Vermoedelijk stamt het woord molen af van het Latijnse woord mola. Al in de Romeinse tijd werden stenen aangedreven door de inzet van menskracht of dieren. Ook waren er toen al kleine machines waardoor er met de hand gemalen kon worden.
Een molen is een werktuig die je voor allerlei toepassingen kon inzetten. En onder andere dankzij de waterkracht waren molens in Nederland goed te gebruiken. De techniek van een molen werd in Nederland dan ook verder geoptimaliseerd. De eerste doorontwikkeling was het gebruiken van windkracht als aandrijving.
Later in de 15de eeuw werd het achtkant ontwikkeld zodat het mogelijk werd om meer wind te vangen. De eerste keer dat er over een achtkant molen werd geschreven was in 1407, ergens in de buurt van Alkmaar. Door de sprekende en kenmerkende vorm van het wiekenkruis en het achtkant is de molen uitgegroeid tot ons nationale symbool.
In de hoogtijdagen telde Nederland wel meer dan 10.000 molens. In Noord Holland stonden de meeste molens, of te wel het Rurhgebied van Nederland. Later door de opkomst van stroom medio 1880 werden molens uitgerust met motoren of verkocht en verplaatst naar het platteland. Toen in de jaren 20’ overal op het platteland elektriciteit werd aangelegd, werden molens zo goed als overbodig.
De meeste molens behoren nu tot het rijksmonumenten bestand en worden in stand gehouden door vrijwilligers. Tegenwoordig staan er in Nederland nog ongeveer 1190 molens.